Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Orta Asya ülkeleriyle ulaşım, ham maddeler, temiz enerji gibi öncelik alanlarda işbirliğini artıracaklarını, ilerlemeyi hızlandırmak için 12 milyar avro değerinde bir Küresel Geçit yatırım paketi hazırladıklarını söyledi.
Von der Leyen, Özbekistan’ın Semerkant şehrinde düzenlenen ilk AB-Orta Asya zirvesinde konuştu.
AB’nin Orta Asya ülkeleriyle uzun süreli ilişkilerde yeni bir sayfa açmak istediğini belirten von der Leyen, “Bugün bir dönüm noktasındayız. Ortaya çıkan yeni küresel engeller yatırımları yeniden yönlendiriliyor veya kesiyor. Dünya çapındaki güçler yeni etki alanları oluşturuyor.” dedi.
Von der Leyen, Orta Asya’nın stratejik konumunun küresel ticaret yollarını ve yatırım akışlarını açabileceğini belirterek, yeni yatırımların ekonomileri güçlendireceğini ve yeni dostluklar kuracağını vurguladı.
“Biz Avrupalılar, 1000 yıllık tarihinizin bu yeni bölümünde sizle ortak olmak istiyoruz. Bu yüzden bugün Orta Asya ve Avrupa arasında yeni bir stratejik ortaklık kuruyoruz.” diyen von der Leyen, yeni ortaklığın, iki bölge arasında daha derin bağlantılar kuracağını, yeni iş birliği fırsatlarına yol açacağını, enerji sektörü, güvenlik, dijitalleşme ve turizme katkı sunacağını ve insanları bir araya getireceğini belirtti.
Von der Leyen, yeni işbirliği yolları keşfetmek istediklerine dikkati çekerek, AB’nin Küresel Geçit yatırım programı gündeminin bu bölgeye çok fazla odaklandığını anımsattı.
AB’nin geçen yıl Orta Koridor olarak da bilinen Trans-Hazar Uluslararası Taşımacılık Koridoru’na 10 milyar avro taahhüt ettiğini hatırlatan von der Leyen, 2025’te Özbekistan’da koridor için özel finansman sağlayacak ve ilerlemeyi değerlendirmeye olanak tanıyacak yeni bir yatırımcı forumu düzenleneceğini söyledi.
Von der Leyen, altyapının her şey olmadığını, Orta Asya ve Güney Kafkasya ülkeleri arasında sorunsuz sınır geçişlerinin de Karadeniz’e ulaşmak için şart olduğunu anımsatarak, 30 yılın ardından Ermenistan’ın Türkiye ve Azerbaycan ile sınırlarının açılmasının oyunun kurallarını değiştirebileceğini ve Avrupa ile Orta Asya’yı daha önce hiç olmadığı kadar yakınlaştırabileceğini belirtti.
AB ile Orta Asya ülkelerinin kritik ham maddeler konusunda daha fazla işbirliği yapacağının altını çizen von der Leyen, “Ülkeleriniz muazzam kaynaklara sahip. Bölge, küresel manganez rezervlerinin yüzde 40’ına, ayrıca lityum, grafit ve daha fazlasına sahip. Bu ham maddeler gelecekteki küresel ekonominin can damarıdır. Ancak aynı zamanda küresel oyuncular için çok çekicidir. Bazıları yalnızca çıkarmak ve kullanmakla ilgilenir. Avrupa’nın teklifi farklıdır. Yerel endüstrilerinizi geliştirmekte ortağınız olmak istiyoruz. Katma değer yerel olmalıdır.” diye konuştu.
Von der Leyen, “Birlikte, madencilikten rafineriye, yeni araştırma laboratuvarları açmaktan yerel işçileri eğitmeye kadar ham madde değer zinciri boyunca yerel endüstriler inşa edebiliriz. Uzun vadeli bir ortaklık kurmak istiyoruz.” diye konuştu.
AB ve Orta Asya’nın ulaşım koridoru, ham maddeler, temiz enerji ve dijital bağlantı gibi öncelik alanlarında başarabileceği çok şey olduğunu ifade eden von der Leyen, “İlerlemeyi hızlandırmak için bugün 12 milyar avro değerinde bir Küresel Geçit yatırım paketi duyurmaktan gurur duyuyorum. Buna AB ve üye ülkelerin yatırımlarını bir araya getiren Avrupa yaklaşımı diyoruz. Böylece, Orta Asya’da yeni bir projeler başlatılacak.” değerlendirmesinde bulundu.
AB, ticaretten enerjiye birçok alanda Özbekistan, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Türkmenistan’la ilişkileri ilerletmeyi hedefliyor.
Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev ev sahipliğinde düzenlenen zirveye, AB Konseyi Başkanı Antonio Costa, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadık Caparov, Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman ve Türkmenistan Cumhurbaşkanı Serdar Berdimuhammedov da katılıyor.
